‘Dün, Bugün ve Yarın Yaşlılık’ başlıklı etkinlik 16 Ocak 2008 tarihinde kurulan Yaşlılık Platformu’nun ilk etkinliği olarak düzenlenmiştir. Bu etkinlikle, kamuoyunun yaşlılık konusuna ilgi göstermesi ve bu ilgi neticesinde bilinçlenmesi amaçlanmıştır. Bu etkinliğin bir nevi Yaşlılık Platformunun Türk Toplumuna merhabası olması da düşünülmüştür. Bu etkinlik sayesinde toplumumuzun Yaşlılık Platformundan haberdar ve yaşlılık olgusu konusunda biraz daha duyarlı bir konuma geldiğini düşünüyoruz. Bu vesile ile sesimizi duyurmamız konusunda önemli katkıları olan Yaşlılık Rehberi’ne de teşekkürü bir borç biliriz.

Etkinliğin içeriğine gelecek olursak, etkinlik kapsamında ilk olarak Anıtkabirde Ulu Önder Atatürk’ü ziyaret ederek kendisine olan minnet ve bağlılık mesajımızı ilettik. Etkinlikte ise, Türkiye İşçi Emeklileri Derneği Genel Başkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Kazım Ergün ‘Dünyada ve Ülkemizde Yaşlılık’, Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Güzin Demirkan ‘Kent Yaşamı ve Yaşlılık’, Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği YASAD’ın Başkanı Prof. Dr. Velittin Kalınkara ‘Ülkemiz Yaşlılarının İvedi Sorunları’ başlıklı sunumlarını yaptılar. Araştırmacı Yazar Sayın Turgut Özakman ve 9. Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel’in yaptığı konuşmalarlada etkinliğimizi tamamlamış olduk. Ayrıca etkinlik kapsamında gün boyu Sayın Sayit Karabulut’un ‘Bu toprağın yaşam ustaları’ isimli fotoğraf sergisi de ziyarete açıldı.

‘Dün, Bugün ve Yarın’ etkinliğine katılım ve basının gösterdiği ilgi son derece memnun ediciydi. Katılımcıların tüm kuşakları temsil eden bir mozaik içinde şekillenmesi de etkinliğin genele seslenebilme amacına da ulaştığını göstermektedir. Ayrıca bizi mutlu eden diğer önemli bir hususta hem konuşmacıların hem de katılımcıların Türkiye’nin farklı illerinden gelerek oluşturdukları bütünlük ve tüm Anadolu coğrafyasının bu platform vesilesi ile temsil edilebilmesiydi.

Yaşlılık olgusu özellikle son dönemlerde; yaşanan yoğun şehirleşme, kadınların çalışma hayatına girmesi, hızlı gelişen teknoloji, geçim standartlarının yükselmesi gibi sebeplerle önemli bir değişime uğramıştır. Saygı duyulan, ailenin büyüğü olarak bilirkişi konumuna oturtulan yaşlı ne yazık ki toplumsal geleneklerimize de aykırı olarak artık bir hastalık bir yük olarak algılanır konuma getirilmiştir. Yaşlı bireylerimizle diğer kuşaklar arasında ki bağlar koparak yaşlılar yalnızlığa mahkum edilmiştir.

Ayrıca yaşam standartlarındaki gelişmeye paralel olarak uzayan insan ömrü yaşlı nüfusunun toplam nüfus içerisindeki oranı önemli miktarda arttırmasına rağmen ne yazık ki bir zorunluluk olarak gösterilen yaşlı nüfusa dair hizmetlerde önemli gelişme görülmemiştir. Kadınında çalışma hayatına girmesi ve çekirdek aile düzenine geçilmesi ile birlikte yaşlıya yönelik olarak kurumsal ve evde bakım konusuyla ilgili önemli adımların atılması gerekmektedir.

Multidisipliner bir özellik arz eden yaşlılıkla ilgili gerek geriatrik gerek geriontolojik olarak önemli araştırma ve incelemelerin bir bütünlük içinde ele alınması bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bütünlüğün sağlanması ve gerekli çalışmaların yapılmasında da Yaşlılık Platformunun kurulması kaçınılmazdı. Bu sosyal sorumluluk bağlamında kurulan Yaşlılık Platformu multidisipliner bir yapıda mevcut tüm sorunların çözümü için güç ve ses birliği oluşturarak temsil ve baskı gücünü kullanacaktır.

Ortalama yaşam süreleri; 1797’de 25, 1897’de 48 yıl, 1947’de 65 yıl, 1997’de ise 76 yıl olarak bildirilmektedir. 1950-2000 yılları arasında 46’dan 66’ya çıkan ortalama yaşam süresinin 2050’de 76’ya çıkacağı tahmin edilmektedir.

2000 yılında 600 milyon olan 60 ve üstü yaş nüfusunun, 2050’de 2 milyara çıkacağı, küresel olarak 2000-2050 yılları arasında nüfus içinde 60 ve üstü yaşlardaki kişilerin oranının %10’dan %21’e yükselmesi belenirken, çocuk oranının 1/3 oranında düşeceği hesaplanmaktadır.

Gelecek 50 yılda yaşlı nüfusun dört kat artacağı ve 2050 yılında bazı gelişmiş ülkelerde yaşlı sayısının çocuk sayısının iki katı olacağı düşünülürse yaşlılık üzerinde durmanın aciliyeti daha net anlaşılmaktadır.

2025 yılına kadar gelişmiş ülke nüfuslarının %82’sinin, gelişmekte olan ülke nüfuslarının yarısından daha az bir kısmının kentsel alanlarda yaşayacağı, 2000 yılında 70 milyon kişi olan 80 ve üstü ileri yaş grubunun, 2050 yılında beş kat artacağı varsayılmaktadır.

Beklenen yaşam süresinin uzaması, 20. yüzyılda ölüm oranlarının azalmasının ve tıbbi bakımda kaydedilen gelişmelerin bir sonucudur. 1900’lerde 65 yaşına ulaşmış bir bireyin 11.9 yıl daha yaşaması beklenebilirken, 1960 yılında 65 yaşından sonra beklenen yaşam süresi 14.4 yıla, 1992’de ise 17.5 yıla ulaşmıştır.

Bu istatistiki verilerin yanı sıra sanayileşme, teknolojik gelişmeler, aile yapısının değişmesi ile geniş aile yapısının yerini çekirdek aileye bırakması, kadının çalışma hayatına girmesi, sağlık alanındaki gelişmeler nedeniyle yaşlı popülasyonun artması ile yaşlılık sorunları giderek artmaktadır. Ayrıca; kentleşme süreci ve göçler köylerde yaşlı popülasyonun artmasına ve kentlerde sosyo-ekonomik sorunlara neden olmaktadır.

Yaşlı popülasyonun artması ve sorunlarının gündeme gelmesi ile Dünya Sağlık Örgütü başta olmak üzere pek çok organizasyon, kurum ve kuruluş yaşlılığa dikkati çekmek üzere Yaşlılar Yılı, Yaşlılar Haftası, Yaşlılar Günü ihdas etmiş ve Uluslararası Yaşlanma Asamblesini toplamıştır. Ülkemizde de yaşlılık konusunda faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların sayıları artmış, Avrupa Birliği süreci ile de yoğun çalışmalar başlamıştır.

Madrid’te 2002’de toplanan II. Dünya Yaşlanma Asamblesinde belirlenen Uluslararası Eylem Planı ülkemiz tarafından da benimsenmiş ve buna yönelik ulusal eylem planı oluşturulmuştur. Bu eylem planlarının ivedilikle hayata geçirilmesinin Platform olarak gereğine inanmaktayız.

Türkiye Yaşlılık Platformu yaşlı hakları ve ulusal düzeyde yaşlılara yönelik sağlık ve sosyo-ekonomik politikaların oluşturulmasında yasa yapıcı ve uygulamacılarla ortak çalışılmasını hedeflemektedir. Platform yaşamın her alanında yaşlı bireylerin yaşamını kolaylaştıracak yasaların çıkartılmasında aktif güç olmayı amaçlamakta ilgili bakanlıklar, dernekler ve akademisyenlerle birlikte çalışarak ve siyasi parti, hükümet programlarında, yaşlılara yönelik köklü ve tutarlı çözümlerin yer alması için baskı grubu olarak çalışmayı amaçlamaktadır.

Türkiye Yaşlılık Platformu, yaşlı bireylerin yaşamını toplumsal gündeme taşımayı ve bu gündeme süreklilik kazandırmayı amaçlayıp, yaşlı bireylerin sağlıktan barınmaya, sosyal koşullardan yasal hak ve güvencelere kadar tüm sorunlarına köklü ve organize çözümler üretmek için çalışmayı amaçlamaktadır.

Ülkemizde yaşlı nüfusun gereksinimlerini karşılamak amacıyla öncelikle; kurum ve kuruluşlarda görev alacak, kurumda ve evinde yaşayan, hastanelerde sağlık hizmeti alan yaşlılarımıza hizmet verecek personelin yetiştirilmesi, yaşlı sağlığı ile ilgili koruyucu önlemler için eğitim faaliyetlerinde bulunulması, yaşlı bireye yönelik ürün ve hizmetler hakkında araştırma, geliştirme ve standart çalışmalarının yapılması, yaşlılık konusunda uluslar arası düzeyde geliştirilen sosyal politika ve standartların ülkemiz koşullarına göre düzenlenmesi ve gerekli yasal çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Yaşlı bireylerin yaşamın her alanına ve özellikle kendileri ile ilgili kararlara aktif olarak katılması için yaşlıya hizmet götüren tüm kurum ve kuruluşların, sivil toplum örgütlerinin, yerel yönetimler ile siyasi partilerin “Yaşlılık Kollarını” oluşturması ve çalışma programlarına almasını Platform olarak önermekteyiz.

Özetleyecek olursak; tecrübeli bireylerimiz fiziksel ve mental olarak kötüye kullanılmamalı, toplumun sosyal, eğitsel ve kültürel kaynaklarını kullanabilmeli, yaşlı birey potansiyelini geliştirme şansına sahip olabilmeli, nerde yaşarsa yaşasın temel özgürlük ve insan haklarına sahip olmalı, hastalıklardan korunmak için sağlık hizmetlerinden rahatlıkla yararlanabilmeli, olabildiğince uzun süre kendi ortamında yaşayabilmeli, yeterli gelire sahip olmalı, güvenli bir çevrede yaşayabilmeli, kapasite ve ilgi alanına göre hizmet verebilmeli, iş gücüne katılabilmeli, bilgi ve deneyimlerini genç kuşaklara aktarabilmek için kendi ile ilgili politikaların saptanmasında aktif rol alabilmelidir.

Etkinlik ne mutlu ki salon kapasitesinin de üstünde bir katılımcıyla gerçekleşti. Salona daha sonradan eklenen sandalyelerde ve ayakta kalan izleyicilerin bile sonuna kadar yoğun ilgi gösterdiği etkinliği izleyenlerin önemli bir kısmını genç ve orta yaşlı insanlar oluşturmaktaydı. Yaşlı insanlarımız kendi yaşlılıklarının daha aktif ve mutlu geçmesi için bugünkü yaşlılığın faydası için dinlerken genç nüfus hem yaşlılara karşı olan tutumları için bugünün yaşlılığı hem de ileride kendi yaşlılıkları için geleceğin yaşlılığı için dinlediler.

Özetle Yaşlılık Platformu olarak hem yaşlıların kendi yaşlılıklarını aktif ve sağlıklı geçirmeleri için hem de gençlerin yaşlılara olan tutum ve davranışlarının yanı sıra ilerde kendilerini bekleyen yaşlılıkları için bilinçlenmelerini arzuluyor ve bu sosyal duyarlılığın oluşması için uğraşıyoruz. Bu etkinlikte gördüğümüz toplumun tüm kesimlerin bir araya getiren ve kuşakları buluşturan manzara bizlerin doğru yolda olduğunun kanıtı gibiydi. Ayrıca ülkemizde yaşlılık konusunda ne yazık ki sürekli karşılaştığımız boş salonlara yapılan toplantıların dışında toplumun her kesiminin ilgi gösterdiği yoğun bir bilinçli kitlenin orda olması da son derece sevindirici bir durumdu.

Öncelikle tıptaki ve yaşam standartlarındaki gelişme ortalama insan ömrünü uzatmış ve dolayısı ile yaşlı nüfus genel nüfus içerisinde de önemli bir yere sahip olmuştur. Günümüz bu durumun yoğun bir şekilde yaşandığı bir dönemdir ve gelecekte de yaşlı nüfusa dair bu oranlar giderek artacaktır. Bugün için bile son derece önemli bir olgu olan yaşlılık konusuna dair yapılması gereken çalışmalar büyük bir önem ve öncelik arz etmektedir.

Yaşlılığın dünü ve bugününü karşılaştıracak olursak toplumsal saygınlık açısından bir kayıp söz konusu iken yaşam koşulları ve tıbbi olanaklar açısından önemli gelişmeler söz konusudur. Tıbbi ve yaşam koşullarında yaşanılan bu gelişmeyi; yaşlıların aktif, zinde ve üretken yaşlanmaları konusunda, genç ve orta yaşlı kuşaklarında hem yaşlı nüfusa dair yaklaşım ve tavırları ile kendi yaşlılıklarına dair bilinçlenmesiyle tamamlanması gerekmektedir. Bu iki yönlü bilinçlenme sağlanmadığı sürüde sağlıklı ve zinde de olsa yaşlı nüfusumuzu yalnızlığa itilmekten kurtaramayacağızdır.

Bugünkü istatistikî veriler ve bilimsel olarak saptanılan öngörülen 21. yüzyılın yaşlı yüzyılı olacağını göstermektedir. Bu öngörülen içerisinde çok önemli bir yaşlı nüfusu barındıran ülkemiz ise ivedilikle önlemler alması gereken en önemli ülkelerden biridir. Devlet Planlama Teşkilatının ilgili sivil toplum kuruluşları ile birlikte oluşturduğu Ulusal Yaşlılık Eylem Planı bu olgu için atılan önemli bir adım olmuştur. Her türlü konunun tespitini ve çözüm önerilerini son derece iyi tespitlerle ortaya koyan bu planın uygulanması ülkemizdeki yaşlı nüfusla ilgili önemli bir adım olacaktır. Ayrıca hem merkezi yönetimine hem de yerel yönetimlere konu bağlamında birçok görev düşmektedir.

Son dönemlerde konu ile ilgili çalışan sivil toplum kuruluşlarının sayı ve faaliyetlerindeki artış, merkezi ve yerel yönetimlerin yaşlılığa dair geliştirdiği hizmetler yeterli olmamakla birlikte geleceğe dair önemli bir umut oluşturmaktadır. Bu vaziyette Yaşlılık Platformu da üzerine düşen birlik ve temsil görevini başarıyla yerine getirmek için elinden geleni yapacaktır.

Yaşlılık yıpranma, eskime, tedavülden kaldırılma değildir, yaşlılık tecrübe alma, madenken işlenip cevher durumuna gelmedir. Bizler bu cevherleri atıl durumda bırakacak kadar savurgan toplumlar olmayalım, sahip çıkalım, dinleyelim ve hem kendimiz hem de toplumumuzun geleceği açısından faydalanalım.

Yaşlılık Platformu, tüm ülke yaşlılarının ve konu bağlamında çalışan kurum ve kuruluşların temsilcileri olarak siyasi ve bürokratik ilgili tüm kuruluşları ziyaret ederek ülkemizde ve dünyadaki yaşlılıkla ilgili bilgi aktararak yapılması gerekenlerle ilgili talepleri iletecektir.

Yaşlılıkla ilgili çalışan tüm kurum ve kuruluşları çatısı altında toplayarak koordinasyonun oluşmasına dair çaba sarf ederek önemli güç ve işbirliklerine imza atmayı amaçlamaktadır. Bu sebeple Türkiye’nin farklı illerinden 35 ayrı kurum ve kuruluşun temsil edildiği Yaşlılık Platformunun üye sayısının arttırılması ile ilgili çalışmalar yürütülecektir.

Yaşlılıkla ilgili tüm yazı, etkinlik ve çalışmaların duyurulacağı bir internet portalının oluşturulması planlanmaktadır.

‘Dün, Bugün ve Yarın Yaşlılık’ başlığı altında büyük bir başarıyla neticelenen Yaşlılık Platformunun ilk etkinliğinin geleneksel olarak sürdürülmesi planlanmakta bu bağlamda ilk etapta 18-24 Mart Yaşlılar haftası içerisinde Ankara bir Yaşlılık Fuarının toplanması düşünülmektedir.

Yaşlılık Platformu Yönetim Grubu düzenli toplantıları ve oluşturduğu aktif gruplarla üretim ve koordinasyon konusunda yoğun bir çaba içerisindedir. Platform aktif Yönetim Grubuyla hem yeni projelere imza atacak hem de mevcut ve geleneksel olarak sürdürülen tüm aktiviteleri destekleyecektir.

‘Dün, Bugün ve Yarın Yaşlılık’ etkinliğinde yapılan sunumların gerek yaşlılık konusu için gerekse ülkemiz için çok önemli olgulara parmak bastığını düşünmekteyiz. Son derece önemli konuşmaların somutlaştırılması ve etkinliğe katılanların dışında daha çok insanla paylaşılması gerektiğini düşündüğümüz için sunum ve konuşmaların kitaplaştırılmasına karar verdik.

Ayrıca bu kitapta yaşlılıkla ilgili temel bazı konuları içeren makale dokümanlarında yer almasına sağlayarak, kitabın herkesin anlayabileceği temel bilgi ve tavsiyeleri içeren bir başucu kitabı olmasını sağlamak için çaba sarf edeceğiz. Oluşturulacak basılı materyalin bir kongre kitabı formatının dışında bir Yaşlılık Başucu Kitabı formatında olması için gerekli çalışmaları yürüteceğiz.

Son olarak Yaşlılık Platformuna üye olmak isteyen Kurum ve Kuruluşlar için;

Kurum veya Kuruluşunuz Yaşlılık Platformuna üye olmak istediğini belirten antetli kağıdınıza yazılmış bir yazıyı, Platformda Kuruluşunuzu temsil etmekle görevlendirdiğiniz kişinin iletişim bilgilerini de belirterek aşağıda yer alan adreslerden birine iletmeniz yeterli olacaktır.

Prof. Dr. Nuran AKDEMİR